Herinneringen en visioenen - Een afspeellijst van DJ Moussa Rasé


Spotify afspeellijst

Zodra we de afspeelknop aanklikken, vervoert het poreuze "Afro Blue" ons in een visioen naar het Afrikaanse continent. "Afro Blue", bekend in de instrumentale versie van John Coltrane, wordt hier vertolkt door de Afro-Amerikaanse songwriter en jazz vocaliste Abbey Lincoln. Lincoln was als burgerrechtenactiviste in de jaren '60 verbonden aan de Black Power Movement, een boodschap die ze ook in haar nummers brengt: "Afro Blue" gaat over de trots van een Afrikaanse prins, een metafoor voor de schoonheid van het zwarte ras  - wat een behoorlijk radicale stelling was om als zwarte vrouw te propageren in het Amerika van de beginjaren '60. Afro Blue" is ook het eerste jazz-nummer dat gebruik maakt van een polyritmische "cross-beat", typerend voor de muziek van sub-Sahara Afrika. Een "cross-beat" is een vorm van polyritmiek waarbij de ritmes met elkaar in conflict komen - en dus niet eenvoudigweg ten opzichte van elkaar verschoven zijn in de tijd.
Abbey Lincoln leerde haar emotionele zangstijl van Billie Holiday. Als actrice speelde ze onder meer in de film "Mission Impossible".



Vult Afro Blue je met herinneringen aan de Afrikaanse schoonheid, dan brengt Sun Ra ongetwijfeld kosmische visioenen met het muzikaal rijkelijke "Door of the cosmos". Scherpe koperklanken klinken boven een polyfone geluidsmuur, in- en uitgeleid door een bezwerende zang en handgeklap. Sun Ra had ooit een visioen:

“My whole body changed into something else. I could see through myself. And I went up… I wasn’t in human form… I landed on a planet that I identified as Saturn… they teleported me and I was down on a stage with them. They wanted to talk with me. They had one little antenna on each ear. A little antenna over each eye. They talked to me. They told me to stop [attending college] because there was going to be great trouble in schools… the world was going into complete chaos… I would speak [through music], and the world would listen. That’s what they told me.”

Sun Ra

Het Belgische trio Dans Dans verovert mijn hart en geest met een vreemde combinatie van free jazz en psychedelisch overstuurde tot knotsgekke blues. Het nummer "El is a sound of joy" werd geleend van niemand minder dan... Sun Ra. De Aarde is vierkant. Of is net dat een visioen?


Bassist en jazz-icoon Charlie Haden herwerkte "This Is Not America" van David Bowie tot een mix van reggae en jazz. Een boodschap zonder woorden, uitgesproken in alle rust en sereniteit, maar onmiskenbaar klaar. "Not in our name!".

Yusef Lateef
De ervaren Vlaamse vakmuzikant en saxofonist Ben Sluijs brengt met zijn fluitspel, begeleid door een lome basgroove op "Song for Yusef", de wereld van de Amerikaanse jazzgigant en multi-instrimentalist Yusef Lateef in herinnering. Geleidelijk neemt de virtuoze muzikant Bram De Looze over op de piano. Het lijkt wel een visioen wanneer we plots grootmeester Yusef Lateef zelf aan het werk horen. Yusef Lateef bracht reeds in de jaren '50 de wereld in de jazzmuziek. "Like It Is" is een warm, soulvol nummer dat uitnodigt tot meditatie.

"Conference Of The Birds" is een samenwerking tussen jazz bassist Dave Holland en saxofoonspeler Anthony Braxton. Het nummer start met een dromerige baslijn waarna hoge tonen uit de fluit met elkaar in interactie gaan als kwetterende vogeltjes. Halverwege het nummer schakelt de percussionist over op een vibrafoon om deel te nemen aan de vogeltjesconferentie. Neem plaats op het zonneterras, geniet en laat de lente komen!

Art Ensemble of Chicago

Wat het Art Ensemble of Chicago brengt is blijkbaar meer dan muziek alleen. Het is een pantomime. Gekleed in een witten stofjas of met kleurrijke folkloristische kledij, beschilderd met traditionele lichaamsverf, hun verschijning lokt visioenen uit. Ze beschouwen hun muziek ook niet als jazz, maar eerder als "Great Black Music: From Ancient To Future”. Het nummer "Variations sur un theme de Monteverdi (I,II,III)" trekt slepend op gang met een schrijdende blazerssectie, discreet ondersteund door fijne percussie. Swinging in Paris? Ja zeker, want plots schrikken de blazers wakker, duwt de bas vooruit en komt de band tot leven, als... in een visioen? Ook Fabrizio Cazzol, saxofonist van Aka Moon en tevens klassiek geschoold componist, brengt Monteverdi in herinnering met het negen minuten lange, vinnig kriebelende tot bijna hallucinerende cross-over "Laetatus Sum". Een feest voor de muziek!

Op "Utopia and Visions" voert Don Cherry je met een bezwerende fluit mee in een sprookje waar vogeltjes zingen in een ontluikende natuur, terwijl traditionele gezangen uit een exotisch continent steeds meer nabij komen. De vierkoppige band Ill Considered stapte onvoorbereid de studio binnen, sprak af om vooral geen afspraken te maken en bracht met het mooie "Dawn Lit Metropolis" een geïmproviseerde fusie van warme jazztunes, opgezweept door Afrikaanse djembe-percussie. Hun enige doel: muziek creëren zonder grenzen en zonder regels. Missie geslaagd.


Ill Considered

"Joyous" bouwt, onder de noemer "Afro-Futurisme" zacht op tot een lekker onvoorspelbare en toch verteerbare interactie tussen bezige bij Shabaka en trompetspeler Mandla Mlangen, bijgestaan door een Zuid-Afrikaans band onder de naam "Shabaka and the Ancestors". Van Johannesburg reizen we naar de hoogvlakten van de Andes, waar Magic Malik de hoogst experimentele echo's van "Manuela" laat weergalmen in zijn muzikale landschap.

Ptah The El Daoud (album) - Alice Coltrane
Vanuit het Andesgebergte stijgen we verder op naar hogere sferen. Alice Coltrane brengt het sprankelende, op piano uitgevoerde "Turiya and Ramakrishna". "Turiya" staat voor het hogere zelfbewustzijn, een soort van Nirvana. "Ramakrishna" was een negentiende eeuwse religieuze figuur uit Bengalen in Zuid-Indië. Net als Ill Considered doken ook F.S. Blumm en Nils Frahm twee dagen lang de studio in om al improviserend en zonder al te veel nabewerking nieuwe composities op te nemen. De samenwerking leidde tot een dromerig "Valentine My Funny". De titel is een woordspeling op "My Funny Valentine" en een hommage aan Chet Baker, waarbij beide heren het nummer speelden "zoals zij het zich herinnerden",  zonder afspraken en met een eigen interpretatie. En ook Paul Bley laat zijn gedachten en dromen ongeremd vloeien uit de pianomuziek. Rustig, bluesy, maar met een duidelijke intonatie, veerkracht èn vertelkracht. De hoge pianotoetsen worden bijgestaan door een diepe baslijn en een percussie die mooie accenten legt.

Om de afspeellijst te beëindigen, maken we een ommetje langs Cuba waar Jazz trompetspeler Roy Hargrove zijn koperklanken vermengde met zwoele Latijns-Amerikaanse ritmes en gezang. De groove haalt ons terug uit dromerige visioenen, plaatst ons met de voeten op de grond en zet ons voor de laatste keer - althans wat deze afspeellijst betreft - subtiel maar kordaat in beweging.

Alweer een bekentenis. De gedachte aan free Jazz deed wel eens huiveren. Te complex, driftig, scherp en chaotisch. Maar niets is minder waar, zo toont DJ Moussa Rasé ons in deze visionaire afspeellijst. Intrigerende, dromerige, verhalende nummers, bluesy ook, maar nummers die toch een statement maken. Geen snelle akkoordenwissels en swing, eerder energie en bevrijding. En dus geen free jazz die je in de gordijnen jaagt, wel free jazz die je ontvoert naar hogere sferen of verre oorden. Waarvoor, alweer, dank, Moussa Rasé!